قدس آنلاین:کرونا با آمدنش بسیاری از تئوری‌ها و معادلات ترسیم شده قبلی را بر هم ریخت. شاید پیش از این، وقتی کارشناسان برای استفاده کودکان و نوجوانان از گوشی‌های تلفن همراه و ابزارهای نوین ارتباطی سن خاصی را به والدین توصیه می‌کردند، تصور نمی‌کردند روزی نهادهای خیریه برای تهیه تبلت و گوشی‌های تلفن برای دانش‌آموزان ابتدایی مناطق محروم کمپین برگزار کنند.
امروز استفاده از فناوری‌های تلفن همراه در نظام آموزشی به یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر تبدیل شده است؛ ضرورتی که برای کاهش آسیب‌های جبران‌ناپذیر آن باید از دانش آسیب‌شناسان و متخصصان تعلیم و تربیت کمک گرفت.
به نظر می‌رسد امروز بیش از هر زمان می‌توان اهمیت رکن «پرورش» را در نظام آموزشی کشور احساس کرد به‌ویژه وقتی برخی از والدین از تغییرات محسوس در رفتار فرزندانشان حتی با وجود استفاده از نرم‌فزار رسمی شاد ابراز نگرانی می‌کنند.
نباید حوزه آموزش را از پرورش جدا کرد
ابراهیم سحرخیز، معاون اسبق آموزش متوسطه و کارشناس آموزش و پرورش با بیان اینکه شیوع کرونا یک بحران غیرقابل پیش‌بینی بود که یکباره سیستم آموزشی کشورها را دچار تغییر کرد، می‌افزاید: البته پیش از شیوع کرونا استفاده از فناوری‌های هوشمند در عرصه یادگیری مطرح شده بود، ما از ابتدا باید برنامه‌های آموزش در فضای مجازی را با نگاه تلفیقی پایه‌گذاری می‌کردیم و حوزه آموزش و پرورش را از یکدیگر جدا و با نگاه صرف آموزشی برنامه‌ریزی نمی‌کردیم.
وی ادامه می‌دهد: همان‌گونه که در کلاس‌های حضوری معلم به عنوان یک مربی نقش دوجانبه دارد یعنی در عین حالی که آموزش‌دهنده است به مسئله تربیت و پرورش نیز توجه می‌کند؛ در آموزش‌های مجازی هم لازم بود از همان ابتدا با رویکرد تلفیقی تولید محتوا صورت می‌گرفت.
وی ادامه می‌دهد: در این بین، مسئولیت معاونت فرهنگی و همچنین معاونت ورزش و تربیت بدنی آموزش و پرورش بسیار حائز اهمیت است و ضرورت دارد با توجه به تعطیلی مدارس، برخی از فعالیت‌های فرهنگی مثل برگزاری مسابقات علمی و فرهنگی و همچنین جشن‌هایی که در مناسبت‌های مختلف برگزار می‌شد و زمینه رشد اجتماعی و هم‌اندیشی دانش‌آموزان را در مدرسه فراهم می‌کرد، به فضای مجازی آورده شود و اجازه ندهند دانش‌آموزان از فضای فرهنگی و شاد ورزشی که فرصتی مهم برای تربیت و پرورش دانش‌آموزان در مدرسه بود، دور بمانند.
سحرخیز با اشاره به اینکه بخشی از برنامه درسی مدارس، برنامه درسی پنهان محسوب می‌شود، می‌گوید: در برنامه درسی پنهان با ایجاد تنوع در محیط‌های درسی و در تعامل با معلم و همکلاسی‌ها به بعد پرورش دانش‌آموزان می‌پردازد، اکنون این وظیفه بر دوش خانواده‌ها افتاده و متأسفانه هیچ برنامه‌ای برای آن اندیشیده نشده است. طی این مدت یعنی از اسفند سال گذشته تا کنون، فقط به بعد آموزش دانش‌آموزان توجه و نقش مربیان ورزشی، پرورشی و مشاوران مدارس در شبکه شاد مورد غفلت واقع شده و یا بسیار محدود است، از این رو ضرورت دارد معاونت‌های فرهنگی و تربیت بدنی با کمک سازمان پژوهش برای آن در شبکه دانش‌آموزی کشور تولید محتوا کنند تا این حوزه‌های مهم در برنامه درسی ملی مورد غفلت واقع نشود.
پیامدهای جسمی و روانی مهاجرت ۱۴ میلیون دانش‌آموز به فضای مجازی
وی با تأیید این مطلب که در حال حاضر در شبکه شاد، حوزه تربیت و پرورش مورد غفلت واقع شده است، می‌افزاید: معاونت‌های مربوطه باید با تولید محتوای مناسب برای شبکه ملی دانش‌آموزی، این کاستی چند ماهه را جبران کنند و بکوشند در تعطیلی مدارس از ظرفیت خانواده‌ها در این حوزه استفاده و برای اعضای خانواده تعریف نقش شود تا دانش‌آموزان همگام با آموزش مجازی از رشد عاطفی، عقلانی و اجتماعی مناسب نیز برخوردار شوند.
کاهش تحرک و افزایش بیماری‌های جسمی در جامعه دانش‌آموزی
عباس فرجی، مشاور آموزش و پرورش نیز در گفت‌وگو با ما ضمن تأیید جای خالی پرورش در کنار آموزش شاد، می‌گوید: با شیوع ویروس کرونا، ۱.۵ میلیارد دانش‌آموز در دنیا و ۱۴ میلیون دانش‌آموز ایرانی از محیط مدرسه به فضای مجازی مهاجرت کردند و امروز با مشکلات و پیامدهای بسیار آن مواجه هستند.
وی با اشاره به اینکه در شبکه شاد تمرکز روی آموزش بسیار بالا بوده و این مسئله موجب غفلت از پرورش دانش‌آموزان شده است، تصریح می‌کند: پیش از شیوع بیماری کووید۱۹ نیز اولویت مدارس و حتی خانواده‌ها بر مسئله آموزش بوده است به طوری که دغدغه بیشتر اولیا و مربیان نمره دانش‌آموزان بود و توجه کمتری به پرورش ابعاد روان‌شناختی آن‌ها داشتند، اینک با مهاجرت دانش‌آموزان از مدارس به فضای مجازی این مسئله پررنگ‌تر شده و بیشتر به چشم می‌آید. مطالعات انجام شده در این زمینه نیز نشان می‌دهد با شیوع ویروس کرونا و در پی آن تعطیلی مدارس، دانش‌آموزان با مشکلات جسمی بسیاری از جمله افزایش وزن، افزایش بیماری‌های قلبی و تنفسی و مشکلات ستون فقرات مواجه شده‌اند.
در مطالعه‌ای روی ۲ هزار و ۴۲۶ دانش‌آموز ۶ تا ۱۸ سال، دانش‌آموزان را به سه گروه کم فعالیت یعنی ۳۰ دقیقه، فعالیت ناکافی ۳۰ تا ۶۰ دقیقه و فعالیت کافی ۶۰ دقیقه به بالا تقسیم کردند که طبق بررسی‌های انجام شده، دانش‌آموزانی که پیش از شیوع ویروس کرونا ۵۴۰ ساعت در هفته (در مدارس) فعالیت داشتند، فعالیت آن‌ها به ۱۰۵ دقیقه در ساعت کاهش یافته و در واقع یک پنجم گذشته فعالیت می‌کنند که این مسئله نه تنها در فرایند رشد جسمی دانش‌آموزان اثرگذار است بلکه بعد روانی و سلامت روان آن‌ها را نیز متأثر می‌کند؛ زیرا هنگامی که تحرک و فعالیت بدنی دانش‌آموزان کاهش می‌یابد، عملکرد جسمی و روانی آن‌ها هم با مشکل روبه‌رو خواهد شد.
افزایش چهار برابری اختلالات اضطرابی در جامعه دانش‌آموزی
فرجی ادامه می‌دهد: پس از شیوع ویروس کرونا به دلیل افزایش اضطراب ناشی از بیماری، اختلالاتی نظیر استرس پس از سانحه، فوبیا، بی‌توجهی، تحریک‌پذیری و وابستگی در جامعه دانش‌آموزی چهار برابر افزایش یافته و والدین تصور می‌کنند فرزندشان تنبل، درس‌نخوان، بی‌مسئولیت و یا بی‌ادب شده است. مطالعه‌ای دیگر که روی یک جامعه آماری چند هزار دانش‌آموزی انجام شده نشان می‌دهد، با مجازی شدن آموزش و مسدود شدن کانال‌های اجتماعی دانش‌آموزان، آن‌ها به طور متوسط هزار و ۷۳۰ دقیقه در هفته به گوشی تلفن همراه و یا تبلت نگاه می‌کنند که این زمان بسیار طولانی است و باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که زمان استفاده دانش‌آموزان از گوشی تلفن همراه تا حد امکان کاهش یابد.
به گفته وی طبق بررسی‌های انجام شده اگر دانش‌آموزی ۳۳ روز قرنطینه شود ۶/۲۲ درصد علائم افسردگی در او رشد پیدا می‌کند.
چه باید کرد؟
این مشاور تعلیم و تربیت اضافه می‌کند: از آنجا که در آموزش و پرورش از گذشته تا کنون بعد آموزشی به مراتب خیلی بیشتر از بعد پرورشی مد نظر بوده است، طبیعی است با مهاجرت دانش‌آموزان به فضای مجازی این رویه ادامه پیدا کرده و حتی بعد پرورش و روان بسیار کمرنگ‌تر از گذشته شده است؛ بنابراین ضرورت دارد آموزش و پرورش در شرایط فعلی با ایجاد اتاق فکر در حوزه روان دانش‌آموزان، تعامل سازنده‌ای با والدین آن‌ها داشته باشد تا بتواند آمار جامعی از چالش‌های روانی که دانش‌آموزان در خانه تجربه می‌کنند بدست آورد و با طبقه‌بندی این چالش‌ها در مراکز روان‌شناختی زیرپوشش آموزش و پرورش برای آن‌ها محتوای کاربردی و قابل اجرا توسط خانواده‌ها تولید کند تا در شرایط فعلی که جامعه دانش‌آموزی در حال بزرگ شدن در فضای مجازی است بتواند تعادل خود را حفظ کند.
تقویت خدمات مشاوره‌ای در آموزش و پرورش
این مشاور آموزش و پرورش با بیان اینکه در شرایط فعلی، خانواده‌ها حلقه اتصال مدرسه و دانش‌آموز محسوب می‌شوند، می‌گوید: والدین باید بدانند ترس و استرس نامعقول از بیماری به فرزندانشان آسیب می‌زند و نباید اجازه دهند نگرانی‌ها و دغدغه‌های آن‌ها از شرایط فعلی به فرزندانشان منتقل شود، همچنین باید با رعایت پروتکل‌های بهداشتی، فرزندانشان را به خارج از منزل ببرند تا در معرض آفتاب و هوای آزاد قرار گیرند تا از بروز مشکلات روحی و روانی پیشگیری شود و به آن‌ها اجازه دهند به طور مرتب با همکلاسی‌هایشان ارتباط تلفنی داشته باشند و به هیچ وجه خواهان قطع این ارتباط نشوند.
فرجی ادامه می‌دهد: آموزش و پرورش نیز باید با ساماندهی مشاوران مدارس، از تخصص آن‌ها در شرایط فعلی استفاده و مشاوره‌های تلفنی را در مراکز مشاوره تقویت کند تا خانواده‌ها بتوانند در صورت نیاز از خدمات تخصصی مشاوره‌ای استفاده کنند.
نظر شما